تأملی در تفسیر به ترتیب نزول ( تفسير تنزیلی ) (11) (اسناد روایات ترتیب نزول)
به باور نویسنده میتوان منطق تنزّلی را بگونهای تفسیر کرد که هم با روایات ترتیب نزول هماهنگ باشد و هم بیشترین تطابق را با قرائن حفظ کند. در این تفسیر از منطق تنزلی، خدای متعال ابتدا به همه قرآن تحدی میکند، آنگاه به یک سوره در لفظ و محتوا و سپس به ده سوره در لفظ و قالب (که به نظر سادهتر از یک سوره در لفظ و محتواست)، و درنهایت با عبارت «بحدیث مثله» قالب سوره را نیز بر میدارد و کار را بیش از پیش بر معارضان ساده میکند، و اینک توضیح این دیدگاه: ادامه : کتاب اعجاز و تحدی، ص 290- 304
به باور نویسنده میتوان منطق تنزّلی را بگونهای تفسیر کرد که هم با روایات ترتیب نزول هماهنگ باشد و هم بیشترین تطابق را با قرائن حفظ کند. در این تفسیر از منطق تنزلی، خدای متعال ابتدا به همه قرآن تحدی میکند، آنگاه به یک سوره در لفظ و محتوا و سپس به ده سوره در لفظ و قالب (که به نظر سادهتر از یک سوره در لفظ و محتواست)، و درنهایت با عبارت «بحدیث مثله» قالب سوره را نیز بر میدارد و کار را بیش از پیش بر معارضان ساده میکند، و اینک توضیح این دیدگاه: ادامه : کتاب اعجاز و تحدی، ص 290- 304
امتیاز قرائت قاریان مشهور در چیست؟
ماه رمضان است و فصل قرائت قرآن. بسیاری از قرائت قاریان مشهور استفاده می کنند و تمایز بین آن ها را در زیبایی و دلنشینی قرائت آن ها می بینند. برخی ترتیل حزین را ترجیح می دهند. برخی به سرعت قرائت توجه دارند و برخی به ویژگی های دیگر. در این پست می خواهم به ملاک بسیار مهمی توجه دهم که دستکم غالب مردم از آن بیخبرند. به عبارتهای قرآنی ذیل توجه کنید:
مثال اول:
الف) «کرامت» نتیجه تقرب به خدا و به خودی خود نشانه فضیلت و شایستگی صاحب آن است، اما اولاً: حجیتی بر درستی افکار و گفتههای صاحب آن ندارد (ر.ک: بند ب) و ثانیاً: لزوماً بهمعنای برتری وی بر دیگران که کرامتی از آنها دیده نشده، نیست (ر.ک: بند ج). همچنین باید دقت داشت که هر امر خارقالعادهای کرامت نامیده نشود و باید با آزمونی دو سویه، چیستی آن را باز شناخت؛ نخست باید به زندگی، کردار و گذشته آورنده امر
حکمت اتخاذ کمّیت خاص و متفاوت برای تحدی در هر یک از آیات تحدی چیست؟ به تعبیر دیگر، چرا در آیهای به یک سوره و در آیهای دیگر به ده سوره و در آیهای دیگر به همه قرآن و ... تحدی شده است؟
کسانی که به کتاب دسترسی ندارند، خلاصه ای از نظریه تحدی و پاسخ به پرسش فوق در مقاله «واکاوی ملاک تحدی در قرآن و نقد منطق تنزّلی» (پژوهشهای قرآنی، شماره 79، تابستان 95) آمده است.
...
در پژوهش حاضر، اصلیترین هدف و محور، تعقیب اثبات اعجاز قرآن در فرایندی بر پایه پرسشهای ذیل است:
1. اعجاز و معجزه چیست و چه کارکردهایی دارد؟ چگونه میتوان معجزه را از امور خارقالعاده باز شناخت؟ جایگاه منطقی اعجاز چیست؟ فاعل معجزه کیست؟
2. تحدی چه جایگاهی در اعجاز دارد و تحدی قرآن چگونه تفسیر و تبیین میشود؟ قلمرو و مراتب تحدی چیست و زمان و زبان چه نقشی در آن ایفا میکند؟ داوری این تحدی بر عهده کیست؟
3. شرایط تحقق معارضه چیست و معارضات موجود قدیم و جدید چگونه ارزیابی میشوند؟
نتیجه روشن فرایند بررسی و پاسخ به پرسشهای فوق و نقد شبهات آنها، اثبات اعجاز قرآن کریم بدون توجه به چرایی آن است.
سیر منطقی بحث
در تبیین محورهای اصلی بحث، باید توجه داشته باشیم که ما با دو پرسش اساسی رو به رو هستیم: نخست چرایی اعجاز و بهطور اخص اعجاز قرآن که پاسخ آن از طریق تبیین تحدی و ناتوانی مخاطبان در میدان هماوردی به دست میآید، و پرسش دیگر که بهطور اختصاصی در حوزه اعجاز قرآن طرح میشود ـ و البته فرع پرسش اول و پس از اثبات اعجاز قرآن کریم است ـ چرایی ناتوانی مخاطبان در برابر تحدی خدای متعال در قرآن است که پاسخ آن از راه تبیین وجوه اعجاز و نظریههای اعجاز قرآن قابل اصطیاد بوده و در دفترهای بعد تعقیب میشود.
هدف از بیان مزایا و نوآوریهای تحقیق ستودن آن نیست که این کار نویسنده را نشاید، بلکه هدف جلب توجه خوانندگان ارجمند به مباحث نو این دفتر است؛ باشد که از تذکرات و راهنماییهای آنها بهرهمند شویم.
1. بازخوانی، نقد و تکمیل آرای گذشتگان در اغلب مباحث و بهویژه مباحث مرتبط با تحدی و معارضات؛ مانند بازخوانی آیات تحدی، قلمرو تحدی، معیارهای تحدی، و... .
2. جامعیت نسبی شبهات، بهویژه شبهات مربوط به تحدی و معارضات.
3. نقد و بررسی مهمترین معارضات قدیم و جدید.
▐فهرست▌
پیشگفتار. 17
مقدمه. 21
1. موضوع و اهمیت آن.. 21
2. ضرورت تحقیق.. 21
3. محورهای اصلی تحقیق.. 22
4. مزایا و نوآوریهای تحقیق.. 23
5. ساختار تحقیق.. 23
در پست های قبل در نقد روش تفسیر قرآن به ترتیب نزول مطالبی گفتم. مطالب مهم دیگری هم هست که ان شاء الله پس از انتشار در مقالات و یا به صورت کتاب، اضافه خواهم کرد (از جمله بررسی اسناد روایات و نیز این که چگونه می توان بین پذیرش قرینیت زمان نزول در تفسیر و رد پایه و ملاک قرار گرفتن آن در تفسیر جمع کرد؟)، اما در این پست می خواهم یک تیر خلاص به روایات ترتیب نزول سورههای قرآن بزنم و بحث را برای بسیاری خاتمه دهم و جلوی هدررفت وقت گران بهای آن ها را بگیرم! البته ان شاء الله مفاد این پست به همراه نکات مهم یا بسیار مهم دیگری در مقاله و یا کتابی مستقل منتشر خواهد شد.
خلاصه مطلب:
اگر ما بتوانیم به صورت موجبه جزئیه اثبات کنیم همه روایات ترتیب نزول بدون استثنا در حداقل دو سوره به صورت قطع گرفتار خطا شدهاند، دیگر نخواهیم توانست به هیچ وجه و با هیچ توجیهی به آنها اعتماد کنیم؛ زیرا روایات یاد شده در کنار ضعف شدید سند از موقوف بودن تا راویان کذاب (همچون عمر بن هارون بلخی) و گرفتاری های دیگر، محفوف به قرائن بطلان هم خواهند شد و خلاصه این که: «هرچه بدان همه دارند تو یکجا داری».
اما توضیح مطلب