686) نقل اقوال / نقد اقوال
در کتاب یا مقاله معمولاً سعی میشود اقوال مختلف در باره یک مسئله گردآوری شود، لیکن سؤال این است که از نظر کمیت و کیفیت چه اقوالی را باید گزارش کرد؟
طبیعی است ممکن است نویسندگانی در باره موضوع پژوهش اظهار نظر کرده باشند، لیکن زمانی دیدگاههای آنها ارزش نقل و گزارش را دارد که به اصول کلی پژوهش و نیز به روشپژوهش در مسئله مورد بحث توجه لازم یا حداقلی داشته باشد؛ یعنی باید در نقل و نقد اقوال خط قرمزی را تعریف کرد. مثالی عرض میکنم: معمولاً میوه فروشان با کلاس هر میوهای را در مغازه خود نگه نمیدارند و غالباً میوهای که از طراوت لازم برخوردار نیست، بیرون مغازه قرار میدهند و اگر کمی پلاسیده شد، یا بدون سود میفروشند و یا توسط دورهگردها در جای دیگری غیر از مغازه به فروش میرسانند. در پژوهش نیز چنین است. پژوهشگر نباید هر قولی را در ویترین اثر خود قرار دهد بلکه تنها اقوالی قابل گزارش هستند که در خدمت پژوهش قرار میگیرند و در تولید علم سهمی دارند. به بزرگی گفتند شما برای تدریس به فلان و فلان و ... کتاب مراجعه میکنید؟ در پاسخ فرمود: اگر قرار باشد به این همه کتاب و شروح مراجعه کنم، پس کی خودم فکر کنم؟ بله، پژوهشگر در کنار تأمل و تفکر به اقوال مهم و آخرین دستاوردهای علمی مراجعه میکند ولی قرار نیست به هر قولی مراجعه و هر قولی را گزارش کند؛ زیرا تجمیع اقوال گاه خود رهزن پژوهشگر است. وظیفه اصلی محقق حل یک مسئله است نه حل دعوال اقوال مختلف ذیل آن مسئله. اگر نویسندهای در پژوهش خود دقت لازم را نداشته و دیدگاهی ارائه کرده، چه ضرورتی دارد محقق به آن رسیدگی کند؟
نباید هیچگاه این نکته را از یاد برد که محقق قرار است از همه اقوال دستکم گامی به پیش برود و قرار نیست پشت اقوال درجا بزند.