باسمه تعالی
فهرست قواعد فلسفی
تذکر: بررسی پایه درستی و استواری قواعد به همراه توضیحی کوتاه، به یاری خدا، به مرور زمان بدان افزوده خواهد شد. (قواعد از کتاب قواعد کلی فلسفه در فلسفه اسلامی استاد دینایی استخراج و تنظیم شده است.)
1. اتحاد الاثنین محال؛
2. اتصاف الشیء بصفة من الصفات لیس یستدعی اتصافه فی کل مرتبة من مراتب الواقع؛
3. الاتفاق لایکون دائمیا و لا اکثریا؛
4. اجتماع المثلین محال؛
5. اجتماع النقیضین ارتفاعهما محال؛
6. الاختیار بالداعی یکون اضطرارا؛
7. اذا صدر شیء من الفاعل فلایفتقر بعد صدوره منه الی جاعل یجعل ذاته تلک الذات؛
8. الازدیاد فی العظم یوجب الاشتداد فی الکیف؛
9. الاسم هو عین المسمیٰ باعتبار الهویة و الوجود؛
10. اشتراک الشیئین فی صفة من صفات الذات یوجب اشتراکهما فی سایر صفات الذات و ما یرجع الیه؛
11. الاشیاء المساویة لشیء واحد متساویة؛
12. امتناع انقلاب الحقیقة؛
13. امتناع قبلیة غیر الوجود علی الوجود بالوجود ؛
14. الامکان بالغیر ممتنع؛
15. ان الاوصاف قبل العلم بها اخبار کما ان الاخبار بعد العلم بها اوصاف؛
16. ان الوقوف علی حقائق الاشیاء لیس فی قدرة البشر؛
17. ان ما بالفعل دائما اقدم مما بالقوة؛
18. انتقال الاعراض محال؛
19. انتقال الفعل الطبیعی عن احد فاعلین طبیعیین الی الآخر مستحیل کما إن انتقال الفاعل الواحد من فعل طبیعی إلی فعل طبیعی آخر محال؛
20. الانقلاب لایکون دفعیا؛
21. الاول فی الفکر هو الآخر فی العمل؛
22. بسائط المحسوسات لا تعرف اصلا؛
23. بسیط الحقیقة کل الاشیاء و لیس بشیء منها؛
24. البسیط لا یمکن ان یکون فاعلا و قابلاً؛
25. بین کل حرکتین مختلفتین لابد من سکون؛
26. تحصیل الحاصل محال؛
27. تخلف المعلول عن العلة التامة محال؛
28. الترجیح من غیر مرجح محال؛
29. التسلسل محال؛
30. توارد العلتین علی معلول واحد، محال؛
31. ثبوت شیء لشیء فرع لثبوت المثبت له؛
32. الجزئی لایکون کاسبا و لامکتسبا؛
33. الجسم لایکون علة فاعلیة لجسم آخر؛
34. الجنس ماهیة مبهمة؛
35. حاجة الشیء الی امر ما لایستلزم حاجة لوازمه الذاتیة الیه؛
36. الحادث زمانیا کان او ذاتیا یستلزم المسبوقیة بالعدم؛
37. حد شیء لایکتسب من حد ضده؛
38. الحد لایکتسب بالقسمة؛
39. الحد لایکتسب من الاستقراء؛
40. الحد لایکتسب من البرهان؛
41. الحد و البرهان متشارکان؛
42. الحد یقتنص بالترکیب؛
43. الحرکة المستدیرة یمتنع ان یکون طبیعیة؛
44. الحرکة لاتخلو عن حد ما السرعة و البطوء؛
45. الحرکة لاتقع فی الآن؛
46. حصول العلة عند حصول المعلول واجب؛
47. حصول المعلول عند حصول العلة واجب؛
48. حکم الامثال فیما یجوز و فیما لا یجوز واحد ؛
49. الدور محال؛
50. ذاتی کل شیء لم یکن معلا؛ ذاتی کل شیء بین الثبوت له؛ الذاتی لا یختلف و لا یتخلف؛
51. ذوات الاسباب لا تعرف الا باسبابها؛
52. الرای الکلی لاینبعث منه شیء مخصوص جزئی؛
53. الزائد علی المتناهی بقدر المتناهی متناهی؛
54. سعادة کل قوة بنیل ما هو مقتضی ذاتها من غیر عائق؛
55. الشیء اذا جاوز حدّه انعکس ضده؛
56. الشیء القائم بذاته المدرک لذاته لایعلم ذاته بمثال لذاته فی ذاته؛
57. الشیء انما یدرک ما سواه لانه متقدم علیه؛
58. الشیء انما یدرک ما هو شبیهه؛
59. الشیء کلما کان اشد تحصّلا، کان اکثر فعلا و اقل انفعالا؛
60. الشیء لایصدر عنه و لایثمر ما یضادّه؛
61. الشیء لایظهر عنه ما یشابهه کل المشابهة؛
62. الشیء لایعدم بذاته؛
63. الشیء ما لم یتشخّص لم یوجد؛
64. الشیء ما لم یجب لم یوجد؛
65. الشیء ما لم یوجد لم یوجد؛
66. صرف الشیء لامیز فیه و لا یتکرر؛
67. الصفة الواحدة المعینة لاتقوم بموصوفین؛
68. الصورة فی کل شیء تمام حقیقته؛
69. الطبیعة ما لم توف علی النوع الاثم شرائط النوع الانقص بکماله، لم تدخله فی النوع الثانی؛
70. العاقل و المعقول متحدان؛
71. العالی لایفعل شیئا لأجل السافل؛
72. العدم لایتعدد عند العقل الا بتعدد الملکات؛
73. العرض لایبقیٰ زمانین؛
74. العرض و العرضی متحدان بالذات متغایران باالاعتبار؛
75. العلم بالعلة یوجب العلم بالمعلول من غیر عکس؛
76. العلم بالمعلول لایوجب العلم بالعلة؛
77. علیة کل شیء لنفسه محال؛
78. الفاعل للحرکة القسریة طبیعة الجسم المقصور؛
79. الفاعل و الغایة قدیتحدان؛
80. قاعده امکان الاخس؛
81. قاعده امکان الاشراف؛
82. قدر و اعتبار عقل و ادراک؛
83. القسر لایکون دائمیا و لااکثریا؛
84. قیام العرض بالعرض غیر ممتنع؛
85. کل ازلی لایمکن أن یفسد؛
86. کل انفعال و استعداد فی مادة تابع لفعل فاعل؛
87. کل بسیط فی العقل، بسیط فی الخارج دون العکس؛
88. کل بسیط لا قابل له فهو لایعدم؛
89. کل جسم بسیط فشکله الطبیعی کروی؛
90. کل حادث مسبوق بالمادة؛
91. کل حرکة لابد لها من محرک؛
92. کل ذی ماهیة معلول؛
93. کل شیء حکم العقل انه کمال الذات ما من حیث هی من غیر اعتبار تجسم و ترکب و ممکن بالامکان العام، یجب علی واجب الوجود؛
94. کل شیئین بینهما عموم من وجه یکون الماهیة المرکبة منها اعتباریة؛
95. کل عاقل فهو معقول؛
96. کل عاقل یجب ان یکون مجردا عن المادة؛
97. کل عالم فمعلومة غیر معلوم عالم آخر؛
98. کل عرض معلل؛
99. کل فعل اختیاری لابد له من مرجح غائی؛
100. کل فقیر بالذات من وجه ما، هو فقیر بالذات من جمیع الوجوه؛
101. کل کائن فاسد؛
102. کل ما بالعرض لابد ان ینتهی الی ما بالذات؛
103. کل ما صح علی الفرد صح علی الطبیعة من حیث هی، و کل ما امتنع علی الطبیعة امتنع علی افرادها؛
104. کل ما کان اعم، کان علمنا به اتم؛
105. کل ما کان علته اکمل فهو اکمل؛
106. کل ما له جهتا قوة و فعل فله من حیث کونه بالقوة ان یخرج الی الفعل بغیره؛
107. کل ما هو ابعد عن الکثرة فهو اکمل؛
108. کل ما هو اقدم بالزمان، فهو آخر بالرتبة و الشرف؛
109. کل ما هو برزخ بین الشیئین لابد و ان یکون غیرهما بل جهتان یشبه بکل منهما ما یناسب عالمه.
110. کل ما هو سبب فی وجود کثرة او کثیر فانه من حیث هو کذالک لایمکن ان یتعین بظهور و لایبدو لناظر الا فی منظور؛
111. کل ما هو ممکن للمجردات یجب ان یکون حاصلا لها بالفعل؛
112. کل ما یطلق علیه سبحانه و علی غیره فانما یطلق علیهما بمعنیین مختلفین لیسا فی درجة واحدة؛
113. کل ما یقع به الادراک لیس الا النور؛
114. کل ما یمتنع تأخره عن وجود موصوفه فهو اعتباری؛
115. کل ماهیه مقولة علی کثیرین فلیس قولها علی کثیرین لماهیتها؛
116. کل متجدد فانه قبل تجدده ممکن الوجود؛
117. کل متحرک فل محرک غیره؛
118. کل مجرد عاقل؛
119. کل مجرد عن الماده نوعه منحصر فی فرده؛
120. کل معلول فهو مرکب فی طبعه من جهتین، جهة بها یشابه الفاعل و یحاکیه، وجهة بها یباینه و ینافیه؛
121. کل معلوم فهو موجود؛
122. کل معنیین احدهما اعم من الآخر یحمل علیهما معنی ثالث فان ذلک المعنی یکون للاعم اولا و بالذات و للاخص بعده و بسببه؛
123. کل ممکن زوج ترکیبی؛
124. کل ممکن محفوف بالوجوبین؛
125. کل نوع یتکرر فهو اعتباری؛
126. کل واجب الوجود بغیره فانه ممکن الوجود بذاته؛
127. کل هویة سواء کانت واجبة او ممکنة فلابدّ لها من لوازم عقلیة و فروعات؛
128. کل هیولی هی ألطف وجودا فهی أسرع قبولا للصورة؛
129. کینوتة کل شیء انما یکون بحسب المحل؛
130. لابد فی کل حرکة ان یکون الموضوع فیها ثابتا بوجوده؛
131. لایطلب شیء غیره دون مناسبة و هی امر جامع بینهما؛
132. لکل سافل قوة امکان الوصول الی ما هو اعلی منه؛
133. لکل واحد من انواع الاجسام المادیة صورة اخری غیر الصورة الجسمیة بها یصیر ذلک النوع نوعا؛
134. لیس فی الوجود موجود یوصف بالاطلاق الا و له وجه الی التقیید؛
135. لیس لفعل الحق تبارک و تعالی لمیة غیر ذاته؛
136. ما ثبت قدمه امتنع عدمه؛
137. ما لا اول له، لا آخر له؛
138. المادة فی کل شیء مأخوذة علی وجه الابهام و القوة لا علی وجه التحصل و الفعلیة؛
139. الماهیة من حیث هی لیست الا هی؛
140. المتضایفان المتکافئان قوة و فعلا؛
141. معطی الشیء لایکون فاقدا له؛
142. المعلول یجب ان یکون مناسبا للعلة؛
143. الممیز لایصلح لتصییر الشیء جزئیا شخصیا؛
144. من فقد حسا فقد علما ؛
145. الواجب لذاته واجب من جمیع جهاته؛
146. الواحد لایصدر عنه الا الواحد؛
147. وحدة المعقولات لیست کوحدة المحسوسات وحدة عددیة؛
148. الوحدة لیست بعدد بل هی مبدأ له.
بسم الله الرحمن الرحیم
