465) نکات مهم خطبه پیامبر اکرم ص در غدیر خم (روزنامه جام‌جم)
وقتی علی(ع) امیرالمومنین شد
۱۴۰۰-۰۵-۰۴
بی تردید عید غدیرخم بزرگ ترین عید اسلامی شیعی است که در روایات مورد اهتمام بسیاری قرار گرفته و فضیلت بی شماری برای آن ترسیم شده است. در چنین روزی پیامبر اکرم(ص) برای بار دیگر و این بار در برابر جمع انبوهی از حج گزاران خانه خدا که از سراسر مناطق اسلامی گرد آمده بودند، حضرت علی(ع) را که از سوی خدا برای وصایت و جانشینی بعد از او انتخاب شده بود به مردم معرفی کرد و فرمود: «فلیبلغ الحاضر الغائب والوالد الولد إلی یوم القیامه»: پس بایسته است این سخن را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا برپایی رستاخیز برسانند. بنابراین وظیفه همه ماست که بکوشیم این واقعه بزرگ و سرنوشت ساز را در حد توان خود به گوش همگان برسانیم. در واقعه غدیرخم که طی آن حضرت علی(ع) به جانشینی و وصایت و امارت بعد از پیامبر اکرم(ص) معرفی شد، پیامبر(ص) سخنرانی غرایی ایراد کردند که انباشته از نکات مهم و راهگشاست. این خطبه نسبتا طولانی در احتجاج و برخی منابع دیگر و فرازهایی از آن در انبوهی از منابع شیعه و سنی گزارش شده است که علامه امینی(ره) بسیاری از آنها را در کتاب بسیار ارزشمند الغدیر گرد آورده است.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، خطبه یادشده که به لحاظ ادبی بسیار فاخر و بلیغ است، مشتمل بر نکات مهم و ارزشمند است که روزنامه جام جم در گفت وگو با حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن جواهری، عضو هیأت علمی گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه به مهم ترین آنها اشاره نموده‌است که در متن آن در ادامه می‌آید:
درس نخستی که از مطالعه خطبه غدیر می گیریم، چیست؟
درس اولی که از مطالعه و دقت در خطبه غدیر حضرت رسول(ص) می گیریم به نظرم این است که پیامبر اکرم(ص) مطیع محض خداوند است. آن حضرت ابتدا با بیانی آهنگین و گاه مسجع و با تفصیلی نسبی به حمد و ثنای الهی پرداخته، در فرازی از آن عرضه می دارد: «احمده کثیرا واشکره دائما علی السراء والضراء والشده والرخاءواومن به و بملائکته وکتبه ورسله. اسمع لامره واطیع وابادر إلی کل مایرضاه واستسلم لماقضاه، رغبه فی طاعته و خوفا من عقوبته، لانه الله الذی لایومن مکره ولایخاف جوره؛ او را ستایش فراوان و سپاس جاودانه می گویم بر شادی و رنج و بر آسایش و سختی و به او و فرشتگان و نبشته ها و فرستاده هایش ایمان داشته، فرمان او را گردن می گذارم و اطاعت می کنم و به سوی خشنودی او می شتابم و به حکم او تسلیمم؛ چرا که به فرمانبری او شائق و از کیفر او ترسانم. زیرا او خدایی است که کسی از مکرش در امان نبوده و از بی عدالتیش ترسان نباشد (زیرا او را ستمی نیست).»
یک از موضوعاتی که حضرت در سخنان خود به آن اشاره می کند، ختم نبوت است. به نظر شما اهمیت طرح این مساله در غدیر خم تا چه حد است؟ تشبیه حضرت علی(ع) به هارون برادر موسی(ع) با این نکته که بعد از حضرت رسول، دیگر پیامبری مبعوث نمی شود هم باز به موضوع ختم نبوت اشاره دارد، ختم نبوت را قبلا بیان فرموده بودند، در جاهای دیگر؟
حضرت پس از حمد و ثنای الهی به موضوع مورد نظر که به خاطر آن اجتماع بسیار عظیم حاجیان در غدیرخم گرد آمده بود، پرداخته، می فرماید: «خدا به من وحی کرد: «بسم الله الرحمان الرحیم، یا ایهاالرسول بلغ ما انزل إلیک من ربک – فی علی یعنی فی الخلافه لعلی بن ابی طالب – وإن لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس»: ای فرستاده ما! آنچه از سوی پروردگارت [درباره علی و خلافت او] بر تو فرود آمده، بر مردم ابلاغ کن، وگرنه رسالت خداوندی را انجام نداده ای و [در این خصوص نگران نباش؛ زیرا] خدا تو را از آسیب مردمان نگاه می دارد. آنگاه می فرماید: جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوی سلام، پروردگارم که تنها او سلام است فرمانی آورد که در این مکان به پا خیزم و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علی بن ابیطالب برادر، وصی و جانشین من در میان امت و امام پس از من بوده. جایگاه او نسبت به من بسان هارون نسبت به موسی است، لیکن پیامبری پس از من نخواهد بود او (علی)، صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است.
علت این که خداوند علی(ع) را به امامت و جانشینی پیامبر(ص) برگزیده چه بوده است؟
پیامبر(ص) یکی از مهم ترین صفات امام علی(ع) را عالم ترین امت بعد از خودش معرفی می کند. پس معلوم می شود عالم بودن اولین و نخستین ویژگی ولایت و امامت است. همان طور که حضرت در نهج البلاغه می فرماید: «سلونی قبل ان تفقدونی»: از من بپرسید، پیش از آن که مرا از دست بدهید. پیامبر(ص) می فرماید: حلال نیست، مگر آنچه خدا و رسول او و امامان حلال بدانند و حرام نیست مگر آنچه آنان حرام دانند.خدای عزوجل حلال و حرام را به من آموخت و من نیز آنچه پروردگارم از کتاب خویش و حلال و حرامش به من آموخته در اختیار علی قرار دادم. مردم! او را برتر بدانید؛
چرا که هیچ دانشی نیست مگر این که خداوند آن را در جان من گرد آورده و من نیز آنچه را آموختم در جان پیشوای پرهیزکاران، علی به ودیعه نهادم. او (علی) پیشوای روشنگر است که خداوند او را در سوره یاسین یاد کرده است: «و دانش هر چیز را در امام مبین برشمرده و ثبت کرده ایم. علی(ع) مدار حق و هدایت است. مردم! از علی رو برنتابید و از او نگریزید و از ولایت و سرپرستی اش رو برنگردانید؛ او [شما را] به درستی و راستی هدایت کرده و [خود نیز] بدان عمل می نماید؛ او باطل را نابود کرده و از آن بازدارد و در راه خدا نکوهش گران او را از کار باز ندارد.
پیامبر اکرم(ص) در ادامه با بیان بخشی از فضایل امیرالمومنین علی(ع) که در قرآن آمده است، فرمودند: «معاشرالناس، إن فضائل علی بن ابیطالب عندا…
عزوجل و قد انزلهافی القرآن اکثر من ان احصیها فی مقام واحد، فمن انباکم بها و عرفها فصدقوه»: مردم! فضایل علی بن ابیطالب نزد خداوند عزوجل که در قرآن نازل فرموده بیش از آن است که من یکبا ره برشمارم. پس هر کس از مقامات او خبر داد و آنها را شناخت، او را تصدیق و تایید کنید.» پیامبر اکرم(ص) در ادامه با مبالغه در بیان پند و اندرز و هشدار از کجر وی و انحراف و دعا برای پیروی کنندگان از اهل بیت(ع) و نفرین مخالفان و دشمنان به همه دستور می دهند با علی(ع) بیعت کنند.
به نظرمی رسد در همین واقعه غدیر حضرت به لقب امیرالمومنین مفتخر شدند.
«الا إنه لا «امیرالمومنین» غیر اخی هذا، الا لاتحل إمره المومنین بعدی لاحد غیره» هشدار که هرگز به جز این برادرم کسی نباید امیرالمومنین خوانده شود. هشدار که پس از من، امارت مومنان برای کسی جز او جایز نیست.
طبق آیه اکمال، چرا غدیر مایه اکمال دین است که می فرماید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا» (مائده/۳)
واقعه غدیر مایه اکمال دین است. پیامبر(ص) در خطبه غدیر می فرمایند: «اللهم إنک انزلت الآیه فی علی ولیک عندتبیین ذالک ونصبک إیاه لهذا الیوم: الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا»: بارالها! تو خود هنگام برپاداشتن او و بیان ولایتش نازل فرمودی: «امروز [با نصب علی بن ابیطالب به ولایت، امامت، حکومت و فرمانروایی بر امت] دینتان را برای شما کامل، و نعمتم را بر شما تمام کردم، و اسلام را برایتان به عنوان دین پسندیدم.»
وارث امامت
پیامبر اکرم(ص) با اشاره به جانشینان پس از خود، آخرین جانشین را نیز با تفصیلی تامل برانگیز معرفی کرده، می فرماید: آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست. هان! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود.
هشدار! که اوست انتقام گیرنده از ستمکاران. هشدار! که اوست فاتح دژها و منهدم کننده آنها. هشدار! که اوست چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان. هشدار! که او خونخواه تمام اولیای الهی است. آگاه باشید! اوست یاور دین خدا. هشدار! که از دریایی ژرف پیمانه هایی افزون گیرد. هشدار! که او به هر ارزشمندی به اندازه ارزش او و به هر نادان و بی ارزشی به اندازه نادانی اش نیکی کند. هشدار! که او نیکو و برگزیده خداوند است. هشدار! که او وارث دانش ها و حاکم بر ادراک هاست.
پیوست مصاحبه
درس‌هایی از سخنرانی پیامبر اکرم ص در غدیرخم
بی‌تردید عید غدیرخم بزرگ‌ترین عید اسلامی – شیعی است که در روایات مورد اهتمام بسیاری قرار گرفته و فضیلت بی‌شماری برای آن ترسیم شده است. در چنین روزی پیامبر اکرم ص برای بار دیگر و این‌بار در برابر جمع انبوهی از حج‌گزاران خانه خدا که از سراسر مناطق اسلامی گرد آمده بودند, حضرت علی ع را - که از سوی خدا برای وصایت و جانشینی بعد از او انتخاب شده بود – به مردم معرفی کرد و فرمود: «فَلْیُبَلِّغِ الْحاضِرُ الْغائِبَ وَالْوالِدُ الْوَلَدَ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ؛ پس بایسته است این سخن را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا برپایی رستاخیز برسانند.» بنابراین وظیفه همه ماست که بکوشیم این واقعه بزرگ و سرنوشت‌ساز را در حد توان خود به گوش همگان برسانیم.
در واقعه غدیر خم که طی آن حضرت علی ع به جانشینی و وصایت و امارت بعد از پیامبر اکرم ص معرفی شد, پیامبر اکرم ص سخنرانی غرایی ایراد کردند که انباشته از نکات مهم و راهگشاست. این خطبه نسبتاً طولانی در احتجاج و برخی منابع دیگر و فرازهایی از آن در انبوهی از منابع شیعه و سنی گزارش شده است که علامه امینی ره بسیاری از آنها را در کتاب بسیار ارزشمند الغدیر گرد آورده است.
خطبه یاد شده که به لحاظ ادبی بسیار فاخر و بلیغ است, مشتمل بر نکات مهم و ارزشمند است که در ذیل به مهم‌ترین فرازها اشاره می‌کنیم:
1. پیامبر اکرم ص مطیع محض خدا
ابتدا با بیانی آهنگین و گاه مسجع و با تفصیلی نسبی به حمد و ثنای الهی پرداخته, در فرازی از آن عرضه می‌دارد: «أَحْمَدُهُ کَثیراً وَأَشْکُرُهُ دائماً عَلَی السَّرّاءِ والضَّرّاءِ وَالشِّدَّةِ وَالرَّخاءِ، وَأُومِنُ بِهِ و بِمَلائکَتِهِ وکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ. أَسْمَعُ لاَِمْرِهِ وَاُطیعُ وَأُبادِرُ إِلی کُلِّ مایَرْضاهُ وَأَسْتَسْلِمُ لِماقَضاهُ، رَغْبَةً فی طاعَتِهِ وَ خَوْفاً مِنْ عُقُوبَتِهِ، لاَِنَّهُ الله الَّذی لایُؤْمَنُ مَکْرُهُ وَلایُخافُ جَورُهُ؛ او را ستایش فراوان و سپاس جاودانه می گویم بر شادی و رنج و بر آسایش و سختی و به او و فرشتگان و نبشته ها و فرستاده هایش ایمان داشته، فرمان او را گردن می گذارم و اطاعت می کنم؛ و به سوی خشنودی او می شتابم و به حکم او تسلیمم؛ چرا که به فرمانبری او شائق و از کیفر او ترسانم. زیرا او خدایی است که کسی از مکرش در امان نبوده و از بی عدالتیش ترسان نباشد (زیرا او را ستمی نیست).»
2. شرط اتمام رسالت
پس از حمد و ثنای الهی به موضوع مورد نظر که به خاطر آن اجتماع بسیار عظیم حاجیان در غدیرخم گرد آمده بود, پرداخته, می‌فرماید: « خدا به من وحی کرد: "بِسْمِ الله الرَّحْمانِ الرَّحیمِ، یا أَیُهَاالرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ - فی عَلِی یَعْنی فِی الْخِلاَفَةِ لِعَلِی بْنِ أَبی طالِبٍ - وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَالله یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ"؛ ای فرستاده ما! آنچه از سوی پروردگارت در باره علی و خلافت او بر تو فرود آمده، بر مردم ابلاغ کن، وگرنه رسالت خداوندی را انجام نداده‌ای؛ و [در این خصوص نگران نباش؛ زیرا] خدا تو را از آسیب مردمان نگاه می دارد.»
3. تشبیه حضرت علی ع به هارون برادر موسی ع
آنگاه می‌فرماید: « إِنَّ جَبْرئیلَ هَبَطَ إِلَی مِراراً ثَلاثاً یَأْمُرُنی عَنِ السَّلامِ رَبّی - وَ هُوالسَّلامُ - أَنْ أَقُومَ فی هذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ کُلَّ أَبْیَضَ وَأَسْوَدَ: أَنَّ عَلِی بْنَ أَبی طالِبٍ أَخی وَ وَصِیّی وَ خَلیفَتی (عَلی أُمَّتی) وَالْإِمامُ مِنْ بَعْدی، الَّذی مَحَلُّهُ مِنّی مَحَلُّ هارُونَ مِنْ مُوسی إِلاَّ أَنَّهُ لانَبِی بَعْدی وَهُوَ وَلِیُّکُمْ بَعْدَالله وَ رَسُولِهِ؛ جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوی سلام، پروردگارم - که تنها او سلام است - فرمانی آورد که در این مکان به پا خیزم و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علی بن ابی طالب برادر، وصی و جانشین من در میان امّت و امام پس از من بوده. جایگاه او نسبت به من به سان هارون نسبت به موسی است، لیکن پیامبری پس از من نخواهد بود او (علی)، صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است».
4. اشاره به کثرت منافقان امت
« وَسَأَلْتُ جَبْرَئیلَ أَنْ یَسْتَعْفِی لِی (السَّلامَ) عَنْ تَبْلیغِ ذالِکَ إِلیْکُمْ - أَیُّهَاالنّاسُ - لِعِلْمی بِقِلَّةِ الْمُتَّقینَ وَکَثْرَةِ الْمُنافِقینَ وَإِدغالِ اللّائمینَ وَ حِیَلِ الْمُسْتَهْزِئینَ بِالْإِسْلامِ، الَّذینَ وَصَفَهُمُ الله فی کِتابِهِ بِأَنَّهُمْ یَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مالَیْسَ فی قُلوبِهِمْ، وَیَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَالله عَظیمٌ؛ و من از جبرئیل درخواست کردم که از خداوند بخواهد مرا از این مأموریت معاف فرماید؛ زیرا کمی پرهیزگاران و فراوانی منافقان و دسیسه ملامت‌گران و مکر مسخره کنندگان اسلام را می دانم؛ همانان که خداوند در کتاب خود در وصفشان فرموده: "به زبان آنچه را می گویند که در دل هایشان نیست، و این نفاق را اندک و آسان می شمارند حال آن که نزد خداوند بس بزرگ است».
5. اعلان رسمی خلافت بلافصل حضرت علی ع
« وَاعْلَمُوا أَنَّ الله قَدْ نَصَبَهُ لَکُمْ وَلِیّاً وَإِماماً فَرَضَ طاعَتَهُ عَلَی الْمُهاجِرینَ وَالْأَنْصارِ وَ عَلَی التّابِعینَ لَهُمْ بِإِحْسانٍ، وَ عَلَی الْبادی وَالْحاضِرِ، وَ عَلَی الْعَجَمِی وَالْعَرَبی، وَالْحُرِّ وَالْمَمْلوکِ وَالصَّغیرِ وَالْکَبیرِ، وَ عَلَی الْأَبْیَضِ وَالأَسْوَدِ، وَ عَلی کُلِّ مُوَحِّدٍ. ماضٍ حُکْمُهُ، جازٍ قَوْلُهُ، نافِذٌ أَمْرُهُ، مَلْعونٌ مَنْ خالَفَهُ، مَرْحومٌ مَنْ تَبِعَهُ وَ صَدَّقَهُ، فَقَدْ غَفَرَالله لَهُ وَلِمَنْ سَمِعَ مِنْهُ وَ أَطاعَ لَهُ؛ بدانید که خداوند او [علی] را برایتان صاحب اختیار و امام قرار داده، پیروی او را بر مهاجران و انصار و آنان که به نیکی از ایشان پیروی می کنند و بر صحرانشینان و شهروندان و بر عجم و عرب و آزاد و برده و بر کوچک و بزرگ و سفید و سیاه و بر هر یکتاپرست لازم شمرده است. [هشدار که] اجرای فرمان و گفتار او لازم و امرش نافذ است. ناسازگارش رانده، پیرو و باورکننده‌اش در مهر و شفقت است. همانا خداوند، او و شنوندگان سخن او و پیروان راهش را آمرزیده است».
6. علی ع عالم‌ترین امت بعد از پیامبر اکرم ص
« لاحَلالَ إِلاّ ما أَحَلَّهُ الله وَ رَسُولُهُ وَهُمْ، وَلاحَرامَ إِلاّ ما حَرَّمَهُ الله (عَلَیْکُمْ) وَ رَسُولُهُ وَ هُمْ، وَالله عَزَّوَجَلَّ عَرَّفَنِی الْحَلالَ وَالْحَرامَ وَأَنَا أَفْضَیْتُ بِما عَلَّمَنی رَبِّی مِنْ کِتابِهِ وَحَلالِهِ وَ حَرامِهِ إِلَیْهِ؛ حلال نیست، مگر آنچه خدا و رسول او و امامان حلال بدانند؛ و حرام نیست مگر آن چه آنان حرام دانند. خدای عزوجل حلال و حرام را به من آموخت و من نیز آنچه پروردگارم از کتاب خویش و حلال و حرامش به من آموخته در اختیار علی قرار دادم».
« مَعاشِرَالنّاسِ، علی (فَضِّلُوهُ). مامِنْ عِلْمٍ إِلاَّ وَقَدْ أَحْصاهُ الله فِی، وَ کُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ أَحْصَیْتُهُ فی إِمامِ الْمُتَّقینَ، وَما مِنْ عِلْمٍ إِلاّ وَقَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِیّاً، وَ هُوَ الْإِمامُ الْمُبینُ (الَّذی ذَکَرَهُ الله فی سُورَةِ یس: (وَ کُلَّ شَیءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ)؛ مردم! او را برتر بدانید؛ چرا که هیچ دانشی نیست مگر اینکه خداوند آن را در جان من گرد آورده و من نیز آنچه را آموختم در جان پیشوای پرهیزکاران، علی، به ودیعه نهادم. او (علی) پیشوای روشنگر است که خداوند او را در سوره یاسین یاد کرده است: «و دانش هر چیز را در امام مبین برشمرده و ثبت كردهايم»
7. علی ع مدار حق و هدایت
« مَعاشِرَالنَّاسِ، لاتَضِلُّوا عَنْهُ وَلاتَنْفِرُوا مِنْهُ، وَلاتَسْتَنْکِفُوا عَنْ وِلایَتِهِ، فَهُوَالَّذی یَهدی إِلَی الْحَقِّ وَیَعْمَلُ بِهِ، وَیُزْهِقُ الْباطِلَ وَیَنْهی عَنْهُ، وَلاتَأْخُذُهُ فِی الله لَوْمَةُ لائِمٍ؛ مردم! از علی رو برنتابید و از او نگریزید و از ولایت و سرپرستی‌اش رو برنگردانید؛ او [شما را] به درستی و راستی هدایت کرده و [خود نیز] بدان عمل می‌نماید؛ او باطل را نابود کرده و از آن بازدارد و در راه خدا نکوهش نکوهش‌گران او را از کار باز ندارد».
8. عذاب ابدی منکران ولایت علی ع
« مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ إِمامٌ مِنَ الله، وَلَنْ یَتُوبَ الله عَلی أَحَدٍ أَنْکَرَ وِلایَتَهُ وَلَنْ یَغْفِرَ لَهُ، حَتْماً عَلَی الله أَنْ یَفْعَلَ ذالِکَ بِمَنْ خالَفَ أَمْرَهُ وَأَنْ یُعَذِّبَهُ عَذاباً نُکْراً أَبَدَا الْآبادِ وَ دَهْرَ الدُّهورِ. فَاحْذَرُوا أَنْ تُخالِفوهُ. فَتَصْلُوا ناراً وَقودُهَا النَّاسُ وَالْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکافِرینَ؛ مردم! او را برتر دانید، که خداوند او را برگزیده و خدا توبه منکر ولایت او را نمی‌پذیرد و او را نمی‌امرزد. این اراده قطعی خداوند درباره مخالف امر علی است و همانا خدا چنین افرادی را به صورت ابدی و پایدار به عذاب دردناک کیفر می‌کند. از مخالفت او بر حذر باشید و بترسید و گرنه در آتشی درخواهید افتاد كه هيزمش مردم و سنگهايند؛ آتشى كه براى كافران آماده شده است.»
9. علی ع برترین خلایق بعد از رسول اکرم ص
«مَعاشِرَالنّاسِ، فَضِّلُوا عَلِیّاً فَإِنَّهُ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدی مِنْ ذَکَرٍ و أُنْثی ما أَنْزَلَ الله الرِّزْقَ وَبَقِی الْخَلْقُ. مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَی قَوْلی هذا وَلَمْ یُوافِقْهُ؛ مردم! علی را برتر بدانید که او برترین مردمان از مرد و زن پس از من است تا آن هنگام که آفریدگان پایدارند و روزی شان فرود می‌آید. ملعون است و ملعون و مورد خشم خداست کسی که این گفته مرا نپذیرد و با آن همراه نباشد!»
10. نسبت اهل بیت ع و قرآن
« مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّ عَلِیّاً وَالطَّیِّبینَ مِنْ وُلْدی (مِنْ صُلْبِهِ) هُمُ الثِّقْلُ الْأَصْغَرُ، وَالْقُرْآنُ الثِّقْلُ الْأَکْبَرُ، فَکُلُّ واحِدٍ مِنْهُما مُنْبِئٌ عَنْ صاحِبِهِ وَ مُوافِقٌ لَهُ، لَنْ یَفْتَرِقا حَتّی یَرِدا عَلَی الْحَوْضَ؛ مردم! همانا علی و پاکان از فرزندانم از نسل او، ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر؛ هر یک از این دو از دیگری خبر می دهد و با آن سازگار است؛ آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.»
11. «امیر المؤمنین» لقب اختصاصی علی ع
« أَلاإِنَّهُ لا «أَمیرَالْمُؤْمِنینَ» غَیْرَ أَخی هذا، أَلا لاتَحِلُّ إِمْرَةُ الْمُؤْمِنینَ بَعْدی لاَِحَدٍ غَیْرِهِ ؛ هشدار که هرگز به جز این برادرم کسی نباید "امیرالمؤمنین" خوانده شود. هشدار که پس از من امارت مؤمنان برای کسی جز او جایز نیست.»
12. علی ع در جایگاه پیامبر ص
«ایهاالنَّاسُ، مَنْ اَوْلی بِکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ؟ قالوا: الله و رَسُولُهُ. فَقالَ: اَلا من کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلی مَوْلاهُ، اللهمَّ والِ مَنْ والاهُ و عادِ مَنْ عاداهُ وَانْصُرْمَنْ نَصَرَهُ واخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ؛ مردم! کیست سزاوارتر از شما به شما؟ گفتند: خداوند و پیامبر او! سپس دست حضرت علی ع را گرفت و بلند کرد و فرمود آگاه باشید! آن که من مولا و سرپرست اویم، پس این علی مولا و سرپرست اوست! خداوندا دوست بدار آن را که سرپرستی او را بپذیرد و دشمن بدار هر آن که او را دشمن دارد و یاری کن یار او را و تنها گذار آن را که او را تنها بگذارد.»
13. خبر غیبی پیامبر ص: فتنه‌های پیش روی علی ع
« إِنَّهُ خَلیفَةُ رَسُولِ الله وَ أَمیرُالْمُؤْمِنینَ وَالْإمامُ الْهادی مِنَ الله، وَ قاتِلُ النّاکِثینَ وَالْقاسِطینَ وَالْمارِقینَ بِأَمْرِالله یَقُولُ الله: "مایُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَی"؛ اوست جانشین رسول الله و امیر مؤمنان و پیشوای هدایتگر از سوی خدا و کسی که به فرمان خدا با ناکثین (پیمان شکنان/ جنگ جمل)، قاسطین (رویگردانان از راستی و درستی/ جنگ صفین) و مارقین (خارج شدگان از دین/ جنگ نهروان) پیکار کند. خداوند فرماید: "اراده من دگرگون نخواهدشد."»
14. واقعه غدیر مایه اکمال دین
«اللهمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَ الْآیَةَ فی عَلِی وَلِیِّکَ عِنْدَتَبْیینِ ذالِکَ وَنَصْبِکَ إِیّاهُ لِهذَا الْیَوْمِ: "الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا"؛ بارالها! تو خود در هنگام برپاداشتن او و بیان ولایتش نازل فرمودی که: « امروز [با نصبِ على بن ابىطالب به ولايت، امامت، حكومت و فرمانروايى بر امت] دينتان را براى شما كامل، و نعمتم را بر شما تمام كردم، و اسلام را برايتان به عنوان دين پسنديدم».
15. علی ع ملاک تقوا و سعادت
« أَلا وَ إِنَّهُ لایُبْغِضُ عَلِیّاً إِلاّشَقِی، وَ لایُوالی عَلِیّاً إِلاَّ تَقِی، وَ لایُؤْمِنُ بِهِ إِلاّ مُؤْمِنٌ مُخْلِصٌ؛ آگاه باشید! با علی نمی ستیزد مگر شقیّ و ولایت او را نمی پذیرد مگر رستگار پرهیزگار. و به او نمی گرود مگر مؤمن بی آلایش».
15. خبر غیبی: امامان گمراهی و فتنه‌های پیش‌رو
« مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُ سَیَکُونُ مِنْ بَعْدی أَئمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی النّارِ وَیَوْمَ الْقِیامَةِ لایُنْصَرونَ. مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّ الله وَ أَنَا بَریئانِ مِنْهُمْ. مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّهُمْ وَأَنْصارَهُمْ وَأَتْباعَهُمْ وَأَشْیاعَهُمْ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النّارِ وَلَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکَبِّرِینَ؛
مردم! به زودی پس از من پیشوایانی خواهند بود که شما را به سوی آتش می خوانند و در روز رستاخیز تنها وبدون یاور خواهند ماند. هشیار باشید مردم! خداوند و من از آنها بیزاریم. ای مردم! آنان و یاران و پیروانشان در بدترین جای جهنم- جایگاه متکبّران- خواهند بود و چه بدجایگاهی است جایگاه متکبران!»
16. مهدی (عج) آخرین امام
پیامبر اکرم ص با اشاره به جانشینان پس از خود، آخرین جانشین را نیز با تفصیلی تأمل بر انگیز معرفی کرده, می‌فرماید:
« أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی؛ آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست.
أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی الدِّینِ؛ هان! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود.
أَلا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمینَ؛ هشدار! که اوست انتقام گیرنده از ستمکاران.
أَلا إِنَّهُ فاتِحُ الْحُصُونِ وَهادِمُها؛ هشدار! که اوست فاتح دژها و منهدم کننده آنها.
أَلا إِنَّهُ غالِبُ کُلِّ قَبیلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ وَهادیها؛ هشدار! که اوست چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان.
أَلا إِنَّهُ الْمُدْرِکُ بِکُلِّ ثارٍ لاَِوْلِیاءِالله؛ هشدار! که او خونخواه تمام اولیای الهی است.
أَلا إِنَّهُ النّاصِرُ لِدینِ الله؛ آگاه باشید! اوست یاور دین خدا.
أَلا إِنَّهُ الْغَرّافُ مِنْ بَحْرٍ عَمیقٍ؛ هشدار! که از دریایی ژرف پیمانه هایی افزون گیرد.
أَلا إِنَّهُ یَسِمُ کُلَّ ذی فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَ کُلَّ ذی جَهْلٍ بِجَهْلِهِ؛ هشدار! که او به هر ارزشمندی به اندازه ارزش او، و به هر نادان و بی ارزشی به اندازه نادانی‌اش نیکی کند.
أَلا إِنَّهُ خِیَرَةُالله وَ مُخْتارُهُ؛ هشدار! که او نیکو و برگزیده خداوند است.
أَلا إِنَّهُ وارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَالُْمحیطُ بِکُلِّ فَهْمٍ؛ هشدار! که او وارث دانش ها و حاکم بر ادراک هاست.
...»
17. فضائل امیر المؤمنین ع در قرآن
پیامبر اکرم ص در ادامه با بیان بخشی از فضائل امیر المؤمنین علی ع که در قرآن آمده است، فرمودند:
« مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّ فَضائِلَ عَلی بْنِ أَبی طالِبٍ عِنْدَالله عَزَّوَجَلَّ - وَ قَدْ أَنْزَلَهافِی الْقُرْآنِ - أَکْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِیَها فی مَقامٍ واحِدٍ، فَمَنْ أَنْبَاَکُمْ بِها وَ عَرَفَها فَصَدِّقُوهُ؛ مردم! فضائل علی بن ابی طالب نزد خداوند عزّوجل - که در قرآن نازل فرموده - بیش از آن است که من یک‌باره برشمارم. پس هر کس از مقامات او خبر داد و آن ها را شناخت, او را تصدیق و تأیید کنید.»
پیامبر اکرم ص در ادامه با مبالغه در بیان پند و اندرز و هشدار از کج‌روی و انحراف و دعا برای پیروی کنندگان از اهل بیت ع و نفرین مخالفان و دشمنان، به همه دستور می‌دهند با علی ع بیعت کنند.
بسم الله الرحمن الرحیم
