یادداشتهای سید محمدحسن جواهری

تجسم دو ريالى[1]

آية اللّه‏ فهرى از جناب شيخ رجبعلى خياط نقل كرد كه فرمود: در بازار مى‏رفتم، فقيرى چيزى از من خواست، دست كردم در جيبم كه به او پولى بدهم، يك دو ريالى به دستم آمد، آن را رها كردم و يك ده شاهى[2] پيدا كردم. هنگام ظهر بود، رفتم مسجد، نماز خواندم، پس از اقامه نماز، دست به دعا برداشتم و گفتم: «يا اللّه‏»، ديدم همان دو ريالى را كه در جيب رهايش كردم، به من نشان مى‏دهند.

در اين مكاشفه چند نكته قابل تأمل است:

1. تمثّل خدا بودن هوس، چنان كه قرآن كريم به اين مطلب تصريح مى‏كند:

«أَفَرَءَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَـهَهُ هَوَيهُ؛[3] آيا آن كس را ديده‏اى كه هواى نفسش را [همچون [خداى خود گرفت؟»

2. به هر ميزان كه انسان از هوس پيروى كند به همان اندازه بنده خدا نيست، بلكه بنده همان چيزى است كه به او علاقه دارد و از اين رو، «خدا» در عالم كشف به «دو ريالى» تبديل مى‏شود.

3. انفاقِ چيزى ارزش دارد كه انسان آن را دوست دارد؛ مؤمن بايد چيزى را در راه محبوب خود بدهد كه به آن علاقه‏مند است، نه آنچه دادنش براى او اهميتى ندارد:

«لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ؛[4] هرگز به نيكى دست نيابيد مگر آن‏كه از آنچه دوست داريد [و عزيز مى‏شماريد] ببخشيد.»

[1] . كيمياى محبت، ص 215ـ216.

[2] . يك چهارم دو ريالى.

[3] . جاثيه،23.

[4] . آل‏عمران، 92.