حجت الاسلام و المسلمين سید محمد حسن جواهری مسئول بخش ترجمه مركز فرهنگ و معارف قرآن در گفتگو با خبر نگار واحد خبر پايگاه معارف نبود یک ترجمه موفق و متناسب با سطح کودک و نوجوان را از آسیب های حوزه ترجمه دانست.
كد خبر:1816 تاريخ خبر :19:12:00 1388-4-25
حجت الاسلام و المسلمين سید محمدحسن جواهری مسئول بخش ترجمه مركز فرهنگ و معارف قرآن در گفتگو با خبر نگار واحد خبر پايگاه معارف با بیان این مطلب گفت : در باره ضرورت تدوین ترجمه‌ای متناسب با کودک و نوجوان سخن بسیار گفته شده است؛ اما در باره چگونگی آن اختلاف نظر وجود دارد و هنوز یک روش مورد تأیید ارائه نشده است. کارهایی هم که به عنوان ترجمه کودک ارائه شده- تا آن‌جا که دیده‌ام- ساده شده محدود ترجمه‌های موجود است و بعضا حتی ساده هم نشده و تنها کاری که انجام پذیرفته، اضافه شدن چند تصویر کودکانه به آن است! البته بین ترجمه‌های ارائه شده در ضمن برخی کتب تفسیر موضوعی و یا برخی مجلات مخصوص کودکان، مناسب‌اند و می‌توان با کمی تغییر به روش و الگویی مناسب دست یافت.
وی برای تبین مدعی خود مقایسه ای بین چند ترجمه کودک و نوجوان در ترجمه سوره کوثر انجام داد و گفت در نمونه اول ترجمه آقای رحماندوست آمده است: به نام خداوند بخشنده مهربان، ای پیامبر! ما به تو نیکوییهای بسیار و خیر و برکت فراوان بخشیده‌ایم، پس برای خشنودی پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن، بی‌تردید دشمن بریده و بی‌سرانجام خواهد بود.
در نمونه دوم آقای جعفر ابراهیمی این گونه آمده: به نام خداوند بخشنده مهربان، ما عطا کردیم کوثر1 را به تو، پس برای خدایت بخوان نماز شکر و قربانی به جای آور که بی شک دشمن بدخواه تو، خودش ابتر2 است.
در نمونه سوم این سوره این گونه ترجمه شده: به نام خداوند بخشنده‌ مهربان، ما سرچشمه‌ خوبی‌ها را به تو داده‌ایم، پس برای پرورگارت نماز بخوان و برای غذا دادن به مردم فقیر و گرسنه شتر قربانی کن. از حرف‌هایی هم که دشمنانت به تو می‌زنند ناراحت نباش؛ زیرا دشمن تو همچون شاخه‌ای بدون میوه است، از این می‌رود و کارهایش ادامه نمی‌یابد.
و در نمونه چهارم نیز آمده : به نام خدای بخشنده مهربان، [ای پیامبر] ما به تو خیر و برکت فراوان بخشیدیم، پس [تو هم برای تشکر از این بخشش بزرگ] نماز بخوان و شتر قربانی کن، و بدان [که نسل تو باقی می‌ماند؛ اما] نسل دشمنت نابود خواهد شد.
حجت الاسلام و المسلمين جواهری در نقد این ترجمه ها افزود: باید توجه داشت که واژه های خیر و برکت، ارتباط قربانی کردن با اعطای خیر و برکت و ابتر بودن و ارتباط آن با قبل، نکات مبهم برای طیف مخاطب است که باید با استفاده از راهکارهای ویژه‌ای این ابهام ها برطرف شود.
وی برای دست بابی به ترجمه ای شایسته دراین حوزه به طرح راهکارهایی پرداخت که عبارتند از:
1.ترجمه کامل برای کودک دشواری‌هایی دارد که رسیدن به آن نیازمند پشت سر گذاشتن پروژه‌های مرتبط و کوچک‌تر است. برای این منظور ابتدا باید به صورت گزینشی کار را آغاز کرد و با انتخاب سوره‌های کوتاه و بلندِ مناسب در قالب زبان کودکانه روش‌های مختلف را آزمود. پس از این مرحله و مشخص شدن راهکار‌های عملی، ترجمه کامل با ارائه ترجمه آیات به صورت بخش بخش، از راه گزارش نویسی یا چکیده تمام نما در سراسر قرآن و یا انتخاب هر دو روش (گزینشی و گزارشی) به صورت تلفیقی و به اقتضای حال می‌تواند به شایستگی تحقق یابد. به نظر می‌رسد دست کم در مورد برخی آیات که با فهم و روحیه کودکان و نوجوانان فاصله دارد، گزارش نویسی با غلبه حذف و جابه جایی بهترین راه حل باشد. این مسئله در مقام عمل بهتر روشن می‌شود و بر اساس برون‌داد اولیه، بهتر می‌توان مسیر پروژه را ترسیم کرد.
2. از آن جا که در ترجمه کودک دغدغه اصلی قالب کار است و از سوی دیگر، دخالت تفسیر در ترجمه انکار ناپذیر می‌باشد، ممکن است برخی نویسندگان زبان کودک و نوجوان از ورود به این عرصه ابا داشته باشند. برای حل این مشکل، همانند پروژه ترجمه آزاد، یک ترجمه ملاک قرار می‌گیرد و ترجمه بر اساس آن تدوین می‌شود که با این پیش‌بینی، کار بر نویسندگان بسیار آسان می‌شود؛ یا به تعبیر دیگر، بخش بزرگی از عهده آن ها برداشته می‌شود.
3. ارائه تفسیر در ترجمه کودک باید به گونه‌ای در ترجمه اشراب شود؛ زیرا کودکان با پرانتز آشنایی ندارند؛ البته اشراب تفسیر ممکن است مشکل دیگری ایجاد ‌کند که باید با تدبیری رفع شود.